Việc cung cấp các khoản vay dành cho đối tượng khách hàng vừa đủ 18 tuổi là một thách thức lớn dành cho các ngân hàng, công ty tài chính, thậm chí cửa hàng cầm đồ. Ở đó, cơ hội rất nhiều nhưng rủi ro cũng lắm nên không nhiều tổ chức tài chính mặn mà với phân khúc này.

Những quy định pháp lý

Pháp luật Việt Nam quy định người đủ 18 tuổi được xem là người trưởng thành, có đủ năng lực kiểm soát bản thân, năng lực nhận thức và quyết định hành vi của mình. Người từ 18 tuổi trở lên có nghĩa vụ và quyền lợi theo quy định của pháp luật. Các nghĩa vụ cơ bản là nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ lao động công ích... Các quyền lợi cơ bản là quyền được lao động kiếm sống, quyền đăng ký kết hôn, quyền sử dụng các dịch vụ tài chính…

Riêng trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định về độ tuổi khách hàng vay tiền như sau: “Khách hàng là pháp nhân có năng lực pháp luật dân sự theo quy định của pháp luật. Khách hàng là cá nhân từ đủ 18 tuổi trở lên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định của pháp luật hoặc từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi không bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật và có nhu cầu vay vốn để sử dụng vào mục đích hợp pháp, có phương án sử dụng vốn khả thi, có khả năng tài chính để trả nợ”.

Từ những quy định trên, tất cả các ngân hàng, công ty tài chính, thậm chí các cửa hàng cầm đồ đều đưa ra điều kiện cho vay là khách hàng phải trên 18 tuổi. Như vậy, về nguyên tắc, tất cả những người trên 18 tuổi đều có thể vay tiền nhưng trên thực tế thì không hẳn như vậy…

Sự cẩn trọng của các tổ chức tín dụng

Trên thực tế, nhiều khách hàng tròn 18 tuổi rất khó tiếp cận vốn ngân hàng mà lý do chính lại đến từ sự cẩn trọng của các tổ chức tín dụng. 

Thường thì ngân hàng sẽ ưu tiên các khoản vay thế chấp tài sản vì tính an toàn khi khách hàng phải bàn giao quyền sở hữu tài sản để được duyệt vay. Tuy nhiên, tuổi 18 là tuổi mới trưởng thành, rất ít khách hàng sở hữu tài sản riêng, nhất là khi các ngân hàng sẽ ưu tiên cho vay khi khách hàng thế cấp các tài sản giá trị cao như ô tô, bất động sản…

Các ngân hàng, công ty tài chính đều cung cấp gói vay tín chấp và khách hàng trên 18 tuổi có nhiều cơ hội vay thành công hơn. Tuy nhiên, vẫn có những điều kiện vô tình làm hạn chế khả năng vay của khách hàng như việc chứng minh thu nhập và không ghi nhận nợ xấu. Việc chứng minh thu nhập đối với khách hàng vừa đủ 18 tuổi là việc khá khó khăn khi mà nhiều người còn dựa vào nguồn tài chính gia đình cung cấp. Khách hàng mới 18 tuổi thường chưa có lịch sử giao dịch, tức là “lịch sử giao dịch trắng”, tương đương với nợ xấu nhóm 3. Chính vì thế, hiện nay, nhiều ngân hàng, công ty tài chính đã chủ động nâng độ tuổi cho vay lên 21 tuổi, thậm chí là 23 tuổi, tùy từng gói vay.

Các cửa hàng cầm đồ hợp pháp như chuỗi cầm đồ F88 có chức năng cung cấp những khoản vay cầm cố. Với hình thức vay này, khách hàng nói chung và khách hàng mới đủ 18 tuổi nói riêng sẽ phải gửi lại tài sản cho cửa hàng để đổi lấy khoản vay. Vì tính chất này nên các cửa hàng cầm đồ dễ dàng cho khách hàng mới 18 tuổi vay tiền hơn so với ngân hàng, công ty tài chính mặc dù vẫn có sự thận trọng nhất định khi duyệt vay, giải ngân.

Các gói vay phổ biến dành cho khách hàng mới tròn 18 tuổi

Tuy vậy, các tổ chức tín dụng cũng có những gói vay riêng biệt dành cho đối tượng khách hàng này. Được nhiều người biết đến nhất là những gói vay sinh viên nhưng không phải ai đủ 18 tuổi cũng có thể vay, phải là sinh viên mới có thể được vay. Ngân hàng Chính sách xã hội và một số ngân hàng thương mại có triển khai gói vay này. Vay ở Ngân hàng Chính sách xã hội thì phải thuộc diện gia đình chính sách được nhà nước xác nhận. Hạn mức vay là 4 triệu đồng/sinh viên/tháng, lãi suất 0,65%/tháng. Các ngân hàng thương mại cũng thường ưu tiên sinh viên thuộc diện chính sách và có thành tích học tập tốt. Lãi suất từ các ngân hàng thương mại cao hơn, dao động từ 7%-11%/năm và cũng không nhiều sinh viên vay được.

Các công ty tài chính vẫn có thể xem xét các gói vay dành cho khách hàng 18 tuổi nếu đáp ứng được các điều kiện hoặc có người bảo lãnh. Tuy nhiên, hạn chế là lãi suất cao hơn lãi ngân hàng, thậm chí có thể lên đến 4%/tháng, tương đương gần 50%/năm.

Còn với hình thức vay cầm cố, chỉ cần có tài sản chính chủ, hợp pháp là đã có thể vay tiền. Tuy nhiên, tài sản cầm cố thường không có giá trị cao, chỉ là xe máy hoặc điện thoại, máy vi tính nên giá trị khoản vay không cao trong khi mức lãi suất lại không thấp, ít nhất cũng 35%/năm.

Các tổ chức tín dụng, bao gồm cả tín dụng ngân hàng và tín dụng phi ngân hàng như chuỗi cửa hàng cầm đồ F88 đều đưa ra lời khuyên, thông điệp với những khách hàng vừa tròn 18 tuổi của mình là “chỉ nên vay khi thực sự cần” và nếu nhất định phải vay, cần có một kế hoạch trả nợ rõ ràng cũng như phải tuân thủ kế hoạch đó. Nếu dễ dàng vay tiền, tiêu dùng thiếu mục đích dẫn đến việc không thể trả nợ và bùng nợ thì hậu quả sẽ rất nặng nề. Nhẹ thì bị ghi nhận lịch sử nợ xấu và trong tương lai hầu như không thể vay tiền từ các ngân hàng, công ty tài chính. Nặng thì bị truy tố trước pháp luật. Cả hai kết cục này đều khiến tương lai mới mở ra đã trở nên mù mịt.